Яшлыгъы Уллу Ватан давну йылларына къаршы гелген адамланы сёзлерине тынглайгьанда, оьзюнг де билмейген кюйде, гёзлеринг яшланып гете. Олар булангъы лакъыр юрекге бек таъсир эте, узакъ замангьа эсде къала. Шо ач йылларда адамлар, къургьакгь мичари тюшсе де сююнюп, бир тойса, бир тоймай, нечик де яшавлукъ этген.
Гьали-гьалилерде мен Тёбен Къазаныш юртда яшайгъан бир абурлу, уллу агьлюню башын тутгьан Умар Шугьайыбов ва ону уьягьлюсю Умрагьил булан лакъыр этдим. Бу эки де адамны къысматлары бир йимик ясалгьан демеге ярай. Айтагьаным, Умарны ва Умрагьилни яш заманла-ры дав йыллагъа къаршы гелгенден къайры да, олар етимликде оьсген.
Умрагьил яшлайын етим къа-лып, ону Тёбен Къазанышдагьы атасыны къызардашы алып сакълап оьсдюрген. Ол гиччиден охувгъа бек муштарлы, сарын-йыргъа да пагьмусу бар къызъяш болгьан. Яхшы охуп, Тёбен Къазанышдагьы школаны беш класын битдирип турагьанда, Уллу Ватан дав башлан-гъан деген аччы хабар яйыла. Дав башлангъан сонг, буланы охуйгъан школасы гозула. Сонг Умрагьил 12 йыллыкъ чагьында уллулар булан бирге колхозда ишлемеге башлай. Ол хабарлайгъан кюйде, авлакъда ишлейгенде, тюшде аш хапмагъа, ял алмагъа олтургъан заманларда да бош турмайлы, давгъа гетген эренлеге исси чораплар, къолгьаплар согьа болгъанлар.
Умар да, анасы дюньядан тез гетип, оьгей ананы алдында оьсе. Школада ол 7 класны охуп битдир-ген. Сонггъа таба, онгайлы бол-гьанда, ахшамгьы школагьа юрюп, 11 класны да тамамлагьан. Асгерге чагьы етгенде, 3 йыл къуллукъ этап къайтгъан. Охувгъа гьасиретлик Умарны Ставрополь крайны Невинномысск шагьарына чыкъмагьа борчлу эте. Эсгерилген шагьарда ол электромеханический техникумгьа охуматюше. Шондаохуйтуруп, ахы-рынчы курсгъа чыгьып турагьанда, атасы авруй деген хабарны эшитип, тезликде ата юртуна къайта.
Етимликни аччы къумартгьысын мекенли кюйде чайнагьан Умар да, Умрагьил де 1954-нчюйылАллагьны языву болуп уьйленген. Ине йипден башлап дегенлей, биревден де бир кёмексиз агьлю къурмагъа бу эки де етимге, озокъда, тынч болмагьан.
Къыйынлыкълагъа бюдюре-мейген, кёмек къол узатывгъа да умут этмейген Умар ва Умрагьил уллу уьйлер де къура. Агьлюде арт-артындан яшлар да тува. Оланы къысматы оьзленики йимик къыйынлы ясалмасын деп, ата да, ана да яшларыны талайлы яшаву учун жанталашып ишлейлер. Умар бир башлап консервозаводда ишлей, сонг овощлар сугьарма юрюй, бираз заман колхозда бригадирлик ишде де загьмат тёге. Ол бригадир болуп ишлейген заманында салгъан баъли бав юртну халкъына гьали де емиш бере.
1 %0-нчы йыдда ол почта байлав-лукыт>а ишге тюше. Байлавлукъну ишинде ол оьзюн гьар тюрлю касбу-ларда сыпал къарай. Электромеханик, почтальон, монтёр болуп чалыша. Ону агьлю ёлдашы Умрагьил де яшланы торайгъанларына гиччиле-рин тапшуруп, уьягьлюсю Умарны янында ишлемеге башлай. Шоллукъ-да, бир иш, бир яш дей туруп, Умар ва Умрагьил 10 авлетин торайталар. Яхшы терекни яман емиши болмай дегенлей, бу агьлюде яшлар да гичиден загьматда чыныгьып оьсе, язлыкъ каникулларда охувчулардан къурулгьан бригадагьа юрюп, гюз болгьунча оьзлени уьстюн-боюн гьазирлей. Школада да, барысы да бир йимик охувгъа муштарлы, яхшы къыйматлар булан охуй.
Он да авлетни оьсдюрюп, тарбия-лап, охутуп, оьр билимлер аддыргьан ата-анагъа баракалла сёзлер тийишли, олагьа адамлыкъны уьлгюсю деме ярай. Агьлюню баш авлети Пахрут-дин Саратов шагьарда юрт хозяйство институту битдирген, сонггъа таба Дагъыстан пачалыкъ университетни юридический факультетинде де охугьан. Буссагьатгъы вакътиде ол гьайван-мал булан машгъул. Гьамит Саратовдагьы политехника института охугьан. Гьали Буйнакскидеги «Теплосеть» деген къурумда инженер болуп ишлей. Къызларыны уллусу Кумсият Саратовдагьы зоове-теринар институтну охуп битдирген. Жаминат Темиркъазыкъ Осетиягьа барып педучилищеде охугьан. Гьали ол Тёбен Къазанышдагъы инче саният школада ишлей. Умжамил Пятитрск шагьарда фармакология институтда охугьан. Ол гьали ата юрту нда аптек ачып, юртну халкъын дарманлар булан таъмин эте. Барият Буйнакскидеги медучилищени, сонг Магьачкъаладагъы мединститутну битдирген. Буссагьатгьы вакътиде ол Оьр Къазанышдагьы поликлиникада яшланы аврувларына къарайгъан врач болуп ишлей. Зарипат Буйнакс¬кидеги медучилищени битдирген. Ол гьали Магьачкъаладагъы много¬профильный больницаны хирургия бёлюгюнде баш медсестра болуп ишлей. ЗайгинатдаКраснодардагьы маданият институтну битдирген, Боташюртдагъы школада завуч болуп чалыша. Ол-Дагъыстанны ат къазангъан муаллими. Мажидат техникумда ва Дагъыстан пачалыкъ университетни юридический факуль¬тетинде охугьан. Яшланы лап гиччи-си Иманшапи Дагъыстан пачалыкъ университетни Буйнакскидеги фили-алыны юридический факультетинде охугьан. Гьали милицияны шагьар бёлюгюнде ишлей, майор.
Булар барысы да халкъны рази-лигин алып ишлейлер. Он авлетни тюз ёлгъа салып, яшавда оьз ёлун танглап билмеге де гыонер ва терен гьакъыл тарыкъ. Агьлюде татывлукъ, тилде татлилик, юрекде исив буса, бары зат ёлгъа гете.
Бу агьлюде ислам динни юре-гине тутуп, яратгъан Тенгирине ибадаг этегенлик аталардан къалгъан варисликге айланып битген. Ай-тагьаныкъ, Магьаммат Пайхамма-рыбыз (алайгьи салам) яшавлукъ этген ерге-Макка-Мадинагъа барып, къуллугьун кютюп, гьажи болуп къайтдылар. Олар бары да: ата-анасы Умар ва Умрагьил, уланы Иманшапи ва къызы Жамина оьзлени берекет-лигин, адамлыгьын, адиллигин исбаг этип, айлана якъдагьы адамлагъа юрегиндеги нюрню яягьанлар деп герти айтмагьа ярай.
«Игит ана» Умрагьил бажив -загьматны ветераны. Умар агъав да къайратлы загьматы саялы кёп грамоталар ва Загьмат макътав-лугьуну III даражалы ордени булан савгьатлангъан. Биз де, бу насипли ожакъны агьлюню йылы булан кьутлап, савлукъ, насип, узакъ оьмюр ёрайбыз.
Барият НУРУТДИНОВА. «Ёлдаш» газетден
СУРАТДА: Умар ва Умрагьил ШУГЬАЙЫБОВЛАР.
|
