АТЛАНАВУЛ_______________________Буйнакский район

                                                            Набиюлла Магьамматов

       Атланавулгъа   алдагъы  заманларда  «Муслимавул»- деп  айта  болгъан.  Темирханшурагъа  инг  де  ювукъ  юрт,  гьали  чи  олар,  шагьар  да  юрт  да,  бир – бирине  тийген.  Буйнакск  шагьардан  Атланавулгъа  юрюйген  жамиат  транспорту,  пассажирлени   шагьарны  орамларындан  айланагъан  маршрутларда   йимик  гьакъгъа  элтегени  де,  бу  юртну  гележеги  шагьаргъа  Бугюнлерде  мунда  яшайгъан  адамланы  санаву  3  минг  800 ге  етишген.  Абзарлар  830. 1928 нчи  йылда  буса  олар  150  тюгюл болмагъан.  Шо  йыл  къурулгъан  колхозгъа  муслимавуллулар  Сталинни  атын  къойгъан.  Колхозну  къурмагъа  бек  гьаракат  этген  адам  Алиев  Арслангерей   о  йылларда   бай  адамланы  къаршылыгъына  да  къарамайлы  юртну  ичиндеги  ожакъланы  130 дан  да  кёбюсюн  янгы  яшавну  янына  тартмагъа  бажаргъан.  Колхозну  председатели  этип  Амирбеков  Камилни  сайлагъанлар. Парторгну  ишин  Жанаев  Жанай  деген  адам  юрютген. 

             Отузунчу  йылларда  юртну  ичинде  халкъны  яшавун  яхшылашдырмакъ  учун  кёп  иш  этилген. 180  яш  охуп  болардай  школаны  бинасы  къурулгъан.  100адам  гиреген  «столовая»  этилген,  сув  быргъылар  тартылгъан,  400адам  гиреген  Клубну  бинасы  ишленген,  120 ат  гиреген  ва  250  гьайван  гиреген  аранлар  ишленген,  45  адам  яшап  болагъан  «общежитие»  этгенлер,  аш  биширеген  завод,  сыныкъ  завод  къурулгъан… 1938 нчи  йылда  юртда,  къатынгишилеге  юртда  «яш  табагъан  уьй» де  болгъан.

             Алтмышынчы  йылларда,  Хрущёвну  айыпленивюне  гёре  юрюлген  антисталинчи  гьаракатны  себебинден,  юртну  атын, « Сталинавулну»,  Атланавул-  деп ,  алышдыргъан.  Атлан,  юртну  къырыйындан  оьтеген  оьзенни  аты.  Буссагьатгъы  вакъти  о  оьзен  къуругъан.  Ону  суву  ёкъ.  Юртлу  халкъ  ичеген  сувдан  Оьркъазаныш  юртну  янындан  чыгъагъан  «Акъ  оьзенни»  суву  булан  пайдалана. 

            Атланавул,  Йырчы  Къазакъны  ата  юрту  болгъанлыгъы  булан  да  белгили.  Йырчы  Къазакъ ,   деген  атны  эшитмеген  бир  къумукъ  да  ёкъдур. Ону  сюргюн  этип  Сибирьге  йиберегенде  ол  бу  юртда  яшаса  да,  туснакъ  заманы  битип  къайтгъанда,  къалгъан   яшавун   Ботаюртда  оьтгерген.  Бир  нече  йыл  алда,  юртну  ортасында,  къумукъ  поэзияны  классигине  бронзадан  бюст  этип  салгъанлар.

            Дагъыстан  республиканы  алдагъы  тахшагьары  Темирханшурагъа  ювукъда  ерлешгени  себепли  болма  да  ярай,  бу  юртлулар  не  заманда  да  билимге,  культурагъа  муштарлы  халкъ  болгъан.  1920 нчы  йылда  бу  юртда  школа  къурулгъан.  1931 нчи  йыл  болгъунча  яшланы  охувгъа  къуршап  да, олагъа  дарс  берип  де,  охув  ожакъны  аякъгъа  тургъузгъан  адам  Абакаров  Абдурагьман  Абакарович.   Шо  гьаракаты  учун  ол,  Советлер  Союзуну  оьр  макътав  белгиси  Ленини  оьрдени  булан  да,  Загьмат  Къызыл  Байракъ  ордени  булан  да  савгъатлангъан.  31 – 64 йыллар  школаны  директору  болуп,  ДАССР ни  ат  къазангъан  учители,    Сунгуров  Басир  Сунгурович  ишлеген.

            1967 нчи  йылдан  1988 нчи  йыл  болгъунча  школаны  директору  болгъан  Абакаров  Серажутдин  Абдурахманович,  РСФСР ни  Ат  къазангъан  учители,  Загьмат  Къызыл  Байракъ  орден  булан  савгъатлангъан.  Ол  оьзюню  атасыни  ёлун  давам  этип,  кёп  йылланы  узагъында,  билим  берив  тармакъда  уьлгюлю  иш  гёрсетип  чалышгъан.  Сонггъу  йыллар,  2010 нчу  йыл  болгъунча   ону    къуллугъун   уланы  Абакаров  Мурад  Серажутдинович  юрютген.  2010 нчу  йылдан  бери  якъгъа  шо  директорлукъ   иш  Мурад  Серажутдиновични  уланы  Абакаров  Абдурахман  Мурадовичге  тапшурулгъан.   Билим  берив  тармакъда,   ата – улан   Абакаровлар  ата  юртундагъы   школаны  директору  болуп  чалышагъанлы  66  йыл  бола. 

            Мурад  Абакаров,  РСФСР ни  билим  берив  тармагъыны  Отличниги, Дагъыстан  Республиканы  Ат  къазангъан  учители,  Россияны  школаларыны  директорлар   Советини  члени.  Атланавул  орта  школасы,  бизин  республикада,  инг  яхшы  школаланы  бириси.  Бу  школада  49  йыл  ишлеген,  Аронова  Рива  Мироновна,  РСФСР ни  Ат  къазангъан  учители,  Загьмат  Къызыл  Байракъ  ордени  булан  савгъатлангъан. 

            Атланавул  юртда,  Йырчы  Къазакъгъа  этилген  эсделикни  къырыйында,  шолай  бирдагъы  бир  эсделик  бюст орнатылгъан.  Джанбулатов  Магьаммат  Мамаевич,  ДГСХА ны  ректору  болуп  ишлеген,  Академик,  Россия  федерациясыны  илмусуну  ат  къазангъан  чалышывчусу,  РД ни  Госпремиясыны  лауреаты,  ветеринар  илмуланы  доктору,  профессор.  Бугюнлерде  ону  уланы  Джанбулатов  Зайдин  Магьамматович  Дагъыстан  юрт-хозяйствону  академияны  ректору, профессор.

            Дагъыстан  Республиканы  милли  политика  ва  маълумат    министры  болуп  ишлеген   Бекмурзаев  Бекмурза  Хакимович  де  атланавуллу.

            Атланавулдан  чыкъгъан  дагъы  да  эки  министр  болгъан.  Багьавутдин  Гьажиев  ва  Абидин  Алиев.  Белгили  адамланы  арасында  атлары  эсгерилегенлерден:  врач,  профессор  Магьамматдагьир  Мугьутдинов;  КГБ ни  подполковниги  Темирхан  Темирханов;  «Ленин  ёлу»-газетни  редактору  Бургьан  Бамматов;  генерал  майор  Исмаилов  И.  Б.;  ГОВД ни  начальниги  полковник  Сахаватов  С.  З.; РОВД ни  начальниги  Адильханов  М.В,;  ФСБ ни  Къызылюрт  бёлюгюню  начальниги  Сунгуров  А. А.;  район  ветеринар  управлениени  начальниги  полковник  Магьаммадов  И.  М.; педагогика  илмуланы  доктору,  ДГПУ ну  профессору  Атаев  З.  В.;  Лётчик - испытатель  Алиев  С.  А.;  Дагъыстанны  ат  къазангъан  врачы, медучреждениени  главврачы  Сунгурова  У.  М.;  Буйнакск  шагьарда  Музыкальный  школаны  директору  Мамаев  М.  Д.;  «Буйнакские  известия» - газетни  редактору  Сунгуров  Р. Г.  ва  башгъалары  бар. 

            Спорт  яшавундан  алгъанда,  К. Алиев,  кингбоксингден  эки  керен  дюньяны  чемпиону  болгъан.   А.  Алиев,  боксдан,  эки  керен  СССР ни  чемпиону  болгъан.  К.  Мусаев  де,  боксдан,    халкъара  класслы  спортну  мастери.

            Къумукъ  юртланы  арасында  Атланавул,  шагьаргъа  инг  де  ювугъу.  Буйнакск  шагьарны  бир  гесегидей,  бу  юртгъа,  ондан  маршрут  транспорт  булан  байлавлукъ  да  бар.  Халкъны  яшавлукъ  мердеши  де,  тили  де,  тезден  берли,  шагьарча  къалипге  ювукъ  болгъан.  Бу  юртгъа  гелип,  юртлулар  булан  аз  гьаллашгъан  адамгъа  да,  шо  билинедир,  деп  эсиме  геле.  

            Артдагъы  йылларда,  къонакълар  да  чакъырып,  юртда  Йырчы  Къазакъны  эсделигине  багъышланып  оьтгерилеген  ёлугъувлар  мердешленген.  Уллу  шаирни  ата  юртундан  чыкъгъан,  шаирлик  ёлгъа  абатлангъан,  дагъы  адам  ёкъ,  болмагъан.  Шаирни  атыны  уллулугъу,   нечесе  девюрлеге  де,  атланавуллулар  учун,  таманлыкъ  этедир  деп  эсиме  геле.