ХАЛИМБЕКАВУЛ

                                                              Набиюлла Магьамматов

             Яшайгъан  адамланы  санаву  6 минг  800 ден  кеп.  Юрт  17 нчи  юз йыллыкъны  башында   къурулгъан  деп  айтыла. Шо  йылларда  Темирхан -  шурадан  бир  нече  уьйагьлю , бу  ерде  ожакълар  къуруп , биналар  тигип  яшама  башлагъан. Уллусуну  аты  Халимбек  болгъаны  саялы  юртну  аты  да « Халимбек – авул» -  деп  айтыла  гелген,  дей

             1927 нчи  йылда  юртда  биринчилей  школа  ачылгъан. Директор  этилип  Абакаров  Исламутдин  белгиленген.  Инг  башлап  юртда  учитель  касбуну  юрютген  адамлар : Абакаров  Джалав , Абакарова  Зулжамал , Буйнакск  шагьардан  гелеген  Умсалимат , бугленли  Алхан – къади  ва  башгъалары , Совет  девюрню  талапларына  гёре , яшлагъа  билим  булан  бирче  тарбия  берив  булан  да  машгъул  болгъан.

             1929 нчу  йылда  колхоз  къурулгъан.  Ону  председатели  Агьмадов  Амурхан , членлери  Къазаватова  Аминат , анасы , ва башгъалары  о  янгы  коллектив  къурулушну  абурун  гётеривде  ва  огъар  халкъны  къуршавда  гьаракат  этип  чалышгъан .  Къазаватоа   Аминат  о  йылларда,  яшоьрюмлени  комсомол  къурумуна  къатынгишилерден  биринчиси  болуп  къошулгъан , юртда «изба  читальня» -деп  айтагъан  библиотеканы  ачгъан,   давдан  сонггъу  йылларда  юрт  Советни  председатели,  юрт  Советни  депутаты ,  болуп  хыйлы  йыллар  чалышгъан. Ол  1933 нчю  йылда  яшлар  бавун  къурмакъ  учун  да  умпагьатлы  гьаракат  этген.

             И.В.Сталинни  атындагъы  колхоз ,  1961 нчи  йыл,  совхоз  «Халимбекаульский» - деп  реструктризация    этилген  ва  сонггъу  йылларда  бавчулукъ , бахчалыкъ  тармакъларда  гёрмекли  уьстюнлюклеге  етишген.  Ерли  баълиден  этилген  консерволар  ВДНХ –да,  Парижде  оьтгерилген  выставкаларда  ортакъчылыкъ  этип  дипломлагъа  ес  болгъан . 

             Халимбекавуллу  Расул  Килясханов  1945 нчи  йыл,  Москвада ,Къызыл  майданда  биринчилей  болгъан « Уьстюнлюкню  парадыны»  ортакъчысы . Ол  фашист  елевчюлерден  Венгрияны , Чехо –словакияны  азат  этмек  учун  юрюлген  давларда  да гёрсетген къоччакълыгъы  учун  орденлер  медаллар  булан    савгъатлангъан.  Граждан  давну  ортакъчысы , дав - денгиз  авиацияны  полковниги  Биякъай  Нажубаев   давдан  сонггъу  йылларда  да  Совет  Армиясыны  уллу  къуллукъларында   ишлеген , Ленинни  ордени  булан  савгъатлангъан.  Мурзаев  Сепи,  Къызыл  Армияны  полковниги,  атлы  дивизияны  командири  болгъан, Уллу  Ватан  давну  да  ортакъчысы,  Ленинни  ордени  булан  савгъатлангъан;   Килясханов  Ильяс – МВД ни  полковниги,  юридический  илмуланы  доктору,   Москвада,   МВД ни  академиясында  дарс  берген;   Алиев  Расул – техника  илмуланы  доктору,  «Дагбургеотермия»  бирлешивню  ген.директору  болуп  ишлеген;   Алиева  Папу – медицина  илмуланы  доктору,  Дагмедакадемияда  кафедраны  заведующийи;  Алиева  Ханум,  буссагьатгъы  вакъти   МО  «Магьачкъала  шагьар  округну»  башчысыны  заместители  болуп  ишлей.  Алиев  Магьаммат – СССР ни  ат  къазангъан  напчысы  деген  атгъа  ес  болгъан;   Алиев  Абакар – Россия  Федерациясыны  ат  къазангъан  учители;   Дагиров  Шамсутдин – МЧС ни   Темиркъазыкъ-Гюнбатыш  региональный  центрыны  начальниги,  генерал-полковник;    Авганистан  дав  агьвалатланы  ортакъчысы,  «Кызыл  байракъ»,  «Къызыл  юлдуз»  орденлер  булан  савгъатлангъан;  Шарабутдин  Магьамматов,  Хасавюрт  леспромхозну  директору,  КПСС ни  Хасавюрт  горкомуну  2 нчи  секретары,  горисполкомну  председатели  болуп  ишлеген.  Далгьатов  Герей,  пединститутда  кафедраны  заведующийи,  уланы  Далгьатов  Халил,  учителлени  билимин  артдырагъан  институтну  проректору;  Абакаров  Мурат – ДГУ ну  профессору,  кафедраны  заведующийи  болуп  ишлеген;  Магьамматов  Абдулла  –  Буйнакский  райсудну  председатели,  юридический  илмуланы  кандидаты. 

            Халимбекавуллу  Мамаев  Илмютдюн -  Дагъыстанны  Оьр  Судуну  председателини  заместители.  Ону  иниси  Мамаев  Зайнютдюн  20  йылны  узагъына  ЦРП ни  баш  врачы  болуп  ишледи,  бирдагъы  иниси   Мамаев   Айнютдюн  10  йыл  ерли  администрацияны  башчысы  болуп  ишледи,  бирдагъы  иниси  Мамаев  Зубаир - Къаягент  районну  прокурору,  Буйнакский  районну, Къарабудахкент  районну  прокурору  болуп  да  ишледи.  Оланы  къызардашы  Къоркъмаскъала  район  больницана  баш  бухгалтери. 

            Дагъыстан  Республиканы  ат  къазангъан  артистлери  Юсуп  Муратбеков  да,  Нажмутдин  Макъсудов  да,  халимбекавуллулар,  кёп  йыллар  Къумукъ  театрны  сагьнасында  оьзлени  пагьмуларын  гёрсетди.

            1990 нынчы  йылда  Халимбекавул  юртда  участка  больница  ачылгъан.  Шо  вакътиден  берли  ону  баш  врачы  болуп  Муслим  Килясханов  ишлей.  Ол  Дагъыстан  Республиканы  ат  къазангъан  врачы,  ДР ни  савлукъ  сакълавуну  отличниги.

            2002 нчи  йыл  халимбекавуллу  Аскер  Аскеровгъа,  Чечен  республикадагъы  дав  агьвалатланы  вакътисинде  гёрсетген  къоччакълыгъы  учун,   «Россияны  игити», - деген  сыйлы ат  берилген. Юртдагъы  школагъа  ону  аты  къоюлгъан.

            Халимбекавулну  бугюнгю  яшавунда  айрыча  гёрюнеген,  о  да «Пять сторон света»-деген  ябушув  усталыкъны  школасы.  Бу  школа – интернатда  270 дан  да  артыкъ  яш  охуй.  37  дарс  беривчю, 30  тарбиялавчу  ва  10  тренер  ишлей.  Оьзюню  оьзтеречилигине, мукъуятлылыгъына  гёре  булай  охув  ожакъ  Дагъыстанда  дагъы  ёкъ.

             Спортну  Гюнтувуш  ябушув  жураларындан  (Восточные  единоборства), билим  алагъандан  къайры  да  мунда  орта  билим      береген  охув  ожакъдагъы  дарслар  да  юрюле.  Гьар  йыл  11  классны  битдирген  яшоьрюмлеге  аттестатлар  бериле. Школада  инглис  тилни  де  теренден  уьйренеген  программа  къоллана.  5  классны  битген  яшлар,  къайсы  райондан,  шагьардан  болса  да  бу  школа – интернатгъа  охума  тюшмеге  бола. 

            Школа – интернат  1996 нчы  йылда  ачылгъан.  Ону  бугюнгю  даражасын  да,  барлыгъын  да  болдургъан  адамлар  Магомаев  Гьюсен  Сайгидович,  ва  ону  агьлюсю  Магомаева  Ольга  Николаевна.  Оланы  гьаракаты  булан  бош ерде  булай  уллу  школа  ва  спорткомплекс  къурмагъа  бажарылгъан.  Охуйгъан  яшланы  барысы  да,  гележек  яшавунда  белгили  спорт  усталар  болмаса  да,  чемпионлар  болмаса  да, оьмюрюнде  спортну  сююп  де  ону  абурлап  да  билежеклер.  Школа  шогъар  уьйрете.  Яшоьрюмлеге  спортну  пропаганда  этивде  бу  школа – интернатны  уллу  таъсири  ва  агьамияты  бар.  Магомаев  Гьюсен – Россияны  ат  къазангъан  тренери,  Россияны  ат  къазангъан  спорт  наставниги.  Ону  касбусу  художник - оформитель.

            Школаны битген  яшланы  арасында,  Дюнья  спорт  яшавунда  аты  айтылгъан  спортсменлер:  Бозигит  Атаев,  ушу – саньдадан  Дюньяны  4  керен  чемпиону.  Джанхуват  Белетов,  Муслим  Салихов  дюньяны  3  керен  чемпионлары  болгъан.  Олар  уьчевю  де  Спортну  ат  къазангъан  усталары,  «Золотой пояс» - деген  милли  премияны  лауреатлары.  Назир  Шандулаев,  Уллубий  Нуритдинов,  Казбек  Мамаев,  Али  Далгьатов  яшоьрюмлени  арсында  ушу – саньдадан  Дюньяны  чемпионлары.  Тимур  Мехтиев  тхек–вандодан  Дюнья  чемпионатны  призёру.  Руслан  Ибрагьимов,  Имран  Гьажиалиев,  Мурадали  Къапуров,  Эсенболат  Белетов – Россияны  чемпионлары,  Россияны  жыйымлы  командасыны  членлери.  Спортну  кингбоксинг  деген  журасындан,  халимбекавуллу  Атай  Джанболатов,  Россияны  чемпиону.   Дюнья  чемпионатында  да  ол,  гюмюш  медаль  къазангъан. 

            Халимбекавулда,  юртну  гёрмеклисине  бирдагъы  бир  тюс  къошагъан  «Холод» - деген  предприятиеси  барлыгъы.  Онда  мороженоени  тюрлю – тюрлю  сортларын  чыгъара,  юртлуланы  бир  пайын  ишчи  ерлер  булан  таъмин  эте.   ООО «Айсленд» - деген  фирманы  булай  филиаллары  Дагъыстанны  бары  да  шагьарларында  да  Чечен  республикада  да  бар.  Ону  генеральный  директору  Болатова  Калимат  Шапиевна  ата  юрту  Халимбекавулда  бек  арив  ва  уллу  мадрасса  къургъан.  Онда  60 гъа  ювукъ  яш  охуй.  Мадрассаны   директору  Агабеков  Ислам  айтагъан  кюйде,  мунда  охуйгъан  яшлар,  къылыкъ  тарбия  янындан  да,  школада  алагъан  билимине  къошум  этип,  оьзлени  англав  даражасын  камиллешдире. 

            Юртда,  яшоьрюмлеге,  спортну  тутушуп  ябушув  журасындан,  машгъул  болмакъ  учун,артдагъы  вакъти,  спортзал  ачылгъан.  Тренери  Нурутдин  Джаммалутдинов,  мадрассаны  дарс  беривчюсю,  къайсы  янындан  да  юртлу  жагьиллеге  уьлгю  болмагъа  бажарагъан  яш.  Юрт  администрацияны  янындан  этилеген  гьаракатны  натижасында,  район  администрацияны  кёмеги  булан  ону  бинасы  гьали  арив  ремонт  этилип  тура.  Залны  ичине,  уллу,  багьалы  «ковер»  салынгъан.

             Халимбекавуллулар  учун  сув  масаласы  инг  де  къыйынлача  чечилеген  къуллукъ.  Шону  ёрукълашдырмакъ  учун  50  тонлукъ  10  резервуар  алынгъан.  Сугъарылагъан  сувну,  юртлу  халкъгъа  пайдаландырмакъ  учун,  12 км.  узунлугъу  булангъы  «шура  татавул»  тазаланып  онгарылгъан.  Юртну  башын  тутгъан  гьакимлер  де  ойлашагъан  кюйде,  ер  байлыгъы  -  сув  хазна.  Сугъарылагъан  сув  булан  пайдаланмагъа  имканлыкъ  болса,  халимбекавулну  топуракърарында,  шо  бырынгъы  емиш  тереклени  де,  бахчалы  культураланы  да  берекети  къайтып  гележекге  шеклик  ёкъ.